Univerzitetski klinički centar Srbije

Na Klinici za ginekologiju i akušerstvo Kliničkog centra Srbije nedavno je počela sa radom Banka reproduktivnih ćelija, tkiva i embriona. Formiranje Banke predviđeno je Zakonom o biomedicinski potpomognutom oplođenju (BMPO) (Sl. glasnik RS 40/2017 i 113/2017) kao bitan vid unapređenja lečenja problema infertiliteta.

Biomedicinski potpomognuto oplođenje sa doniranim reproduktivnim ćelijama i embrionima predviđeno je u slučajevima kada u postupku nije moguće koristiti sopstvene reproduktivne ćelije supružnika/partnera, bilo iz razloga što nema izgleda da bi na taj način moglo doći do začeća (npr. azoospermija – potpuni nedostatak spermatozoida u ejakulatu kod muškaraca, ili nedostatak jajnih ćelija kod žene), kada su drugi prethodni postupci BMPO bili neuspešni, ili u slučajevima kada bi upotreba sopstvenih reproduktivnih ćelija dovela do prenošenja teških naslednih bolesti na dete.

Zakonom je predviđeno da u izuzetnim slučajevima pravo na postupke BMPO ima i punoletna i poslovno sposobna žena koja živi sama, i koja je u takvom psihosocijalnom stanju da se očekuje sa će biti sposobna da vrši roditeljsku dužnost.

Predlog za svaki pojedinačni postupak BMPO sa doniranim reproduktivnim ćelijama daje lekar specijalista ginekologije i akušerstva, subspecijalista fertiliteta i steriliteta. O predlogu se izjašnjava Stručna savetodavna komisija za upotrebu darovanih reproduktivnih ćelija u postupku BMPO, koju čine lekar specijalista ginekologije i akušerstva, embriolog, diplomirani psiholog i diplomirani pravnik.

Postupcima BMPO sa darovanim reproduktivnim ćelijama prethodi obavezno pravno i psihosocijalno savetovanje za par/ženu koji se podvrgavaju postupku BMPO sa darovanim ćelijama ili embrionima. Savetovanje uključuje upoznavanje sa pravnim posledicama pristanka na postupak BMPO sa doniranim reproduktivnim ćelijama i rađanja deteta začetog postupkom BMPO sa doniranim ćelijama/embrionima, kao i sa mogućim psihičkim posledicama postupaka BMPO sa doniranim ćelijama.

Testiranje parova u postupku sa doniranim reproduktivnim ćelijama / embrionima podrazumeva analize i dijagnostiku predviđene Uputstvom za sprovođenje lečenja nepolodnosti postupkom BMPO, izdatom od strane RFZO 28.02.2019. godine pod brojem 450-1254-19.

Doniranje reproduktivnih ćelija je dobrovoljno. Zabranjeno je svako nuđenje i darivanje reproduktivnih ćelija ili embriona radi sticanja imovinske ili bilo kakve druge koristi, kao i trgovina ili posredovanje u trgovini i nuđenju istih.

Izbor, testiranje i procenu davaoca vrši Banka.

Davalac reproduktivnih ćelija i tkiva može biti punoletan muškarac do najviše 40 godina starosti, i žena starosti između 21 i 34 godine, koji ispunjavaju kriterijume predviđene Zakonom i pravilnicima. Testiranje davaoca započinje razgovorom sa zdravstvenim radnikom, i popunjavanjem upitnika koji se odnosi na podatke o bolestima, navikama i prethodnom lečenju, nakon čega sledi fizikalni pregled, psihološka procena i testiranje spermograma kod muškaraca i ovarijalne rezerve kod žena.

Ukoliko su ispunjeni svi gore navedeni kriterijumi, pristupa se dodatnom laboratorijskom testiranju, koje obuhvata biohemijske analize, testiranje na virusne i bakterijske bolesti, i isključivanje određenih naslednih oboljenja.  

Rezultati procene i testiranja davaoca reproduktivnih ćelija i embriona arhiviraju se i čuvaju u pisanoj formi u Banci, uz zagarantovano čuvanje podataka o ličnosti, kako je predviđeno Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti. Svi nalazi koji odstupaju od normalnog saopštavaju se davaocu.

U slučaju darivanja embriona, gorepomenuto testiranje vrši se kod oba supružnika / vanbračna partnera.

Potencijalni donor koji ispunjava sve navedene kriterijume upoznaje se sa pravnim posledicama darivanja reproduktivnih ćelija, odnosno embriona, nakon čega potpisuje izjavu o pismenim pristanku darivanja reproduktivnih ćelija, odnosno embriona.

Donoru reproduktivnih ćelija, odnosno donorima embriona je zagarantovana je anonimnost. Uvid u medicinske podatke o davaocu može imati doktor medicine primaoca reproduktivnih ćelija i tkiva i embriona. Dodatno, podatke o davaocu – isključivo podatke od medicinskog značaja, iz Državnog registra, od Uprave za biomedicinu, može tražiti dete začeto postupkom BMPO reproduktivnim ćelijama sa navršenih 15 godina starosti ukoliko su medicinski podaci od značaja za njega samog, njegovog budućeg supružnika ili vanbračnog partnera ili za njihovo potomstvo. Iste podatke od medicinskog značaja za dete začeto postupkom BMPO reproduktivnim ćelijama može tražiti od Uprave i zdravstveni radnik koji leči dete.

Sve dodatne informacije mogu se dobiti telefonski,pozivanjem broja Klinike za ginekologiju i akušerstvo  011 3615607 od 10-12 časova radnim danima, putem maila Ova adresa el. pošte je zaštićena od spambotova. Omogućite JavaScript da biste je videli. , ili na zvaničnoj prezentaciji Ministarstva zdravlja https://www.zdravlje.gov.rs/tekst/333321/pravilnici.php